Η σφοδρή ανακοίνωση της ΕΔΕΚ εναντίον του Ανδρέα Αποστόλου, που περιείχε βαρείς χαρακτηρισμούς όπως «πολιτικός τομαρισμός» και «πολιτικός καιροσκοπισμός», είχε ως βασικό της πυρήνα το αίτημα παραίτησης του βουλευτή —ο οποίος προτίθεται να είναι υποψήφιος με το ΔΗΚΟ στις επερχόμενες Βουλευτικές Εκλογές— ώστε τη θέση του να καταλάβει ο πρώτος επιλαχών του κόμματος.
Η ΕΔΕΚ είχε αναμείνει για αρκετό καιρό προκειμένου να διαπιστώσει τις πολιτικές προθέσεις του Ανδρέα Αποστόλου, με την επίσημη ανακοίνωση της μετακίνησής του να οδηγεί στην υποβολή του αιτήματος. Ωστόσο, η απάντηση του βουλευτή —όπως ήταν αναμενόμενο— υπήρξε αρνητική, ακολουθώντας την πάγια στάση πολλών προκατόχων του στο παρελθόν. Άλλωστε, κάθε φορά που ένας βουλευτής αποχωρεί ή διαγράφεται από το κόμμα του, η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται, χωρίς σχεδόν ποτέ να γίνεται αποδεκτή από τον ίδιο.
Η διαχρονική συζήτηση για την «ιδιοκτησία» των εδρών
Το ζήτημα του ποιος είναι ο πραγματικός κάτοχος μιας κοινοβουλευτικής έδρας παραμένει ανοιχτό επί δεκαετίες. Αν και οι έδρες αποδίδονται στα κόμματα βάσει του εκλογικού αποτελέσματος, μετά την ανακήρυξη και τη διαβεβαίωση πίστεως των βουλευτών, είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει νομικός ή θεσμικός εξαναγκασμός για παράδοση της έδρας σε περίπτωση αποχώρησης.
Μοναδική εξαίρεση αποτελεί ο αείμνηστος Αλέξης Γαλανός, ο οποίος παραιτήθηκε από τη θέση που είχε καταλάβει μέσω του ΔΗΚΟ, ιδρύοντας νέο πολιτικό σχηματισμό. Τη θέση του στη Βουλή κατέλαβε τότε ο Ζαχαρίας Κουλίας.
Πράξη πρώτη το 1961 – Η περίπτωση Ροδοσθένους και η ποινή φυλάκισης
Από τις απαρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας υπήρξαν ανάλογες υποθέσεις. Το 1961, ο Λεύκιος Ροδοσθένους έχασε τη βουλευτική του ιδιότητα μετά από ομόφωνη απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής, καθώς το Ανώτατο Δικαστήριο είχε προηγουμένως άρει την ασυλία του και τον είχε καταδικάσει σε φυλάκιση για εκβιασμό. Το Πατριωτικό Μέτωπο, στο οποίο ανήκε, τον διέγραψε, και η θέση του έμεινε κενή.
Ακολούθησαν παρόμοιες περιπτώσεις: το 1962, ο Πέτρος Στυλιανού διαγράφηκε από το κόμμα και συνέχισε ως ανεξάρτητος, ενώ το 1966 απομακρύνθηκαν και οι βουλευτές Γιώργος Τζιρκώτης και Κώστας Χριστοδουλίδης.
Η πρώτη μεγάλη κρίση στο ΔΗΚΟ – Το 1980 και η ΝΕ.ΔΗ.ΠΑ.
Χρειάστηκαν δεκαεννέα χρόνια για να επαναληφθεί ανάλογο σκηνικό, αυτή τη φορά στο ΔΗΚΟ. Το 1980, το κόμμα αντιμετώπισε την πρώτη μεγάλη εσωτερική του κρίση όταν ο τότε πρόεδρος της Βουλής, Αλέκος Μιχαηλίδης, μαζί με τους βουλευτές Σταύρο Αμπίζα, Νίκο Βασιλειάδη, Λοΐζο Καραμιχάλη, Πάρι Λένα και Τάκη Νέμιτσα, ανακοίνωσαν την ίδρυση της κοινοβουλευτικής ομάδας της Νέας Δημοκρατικής Παράταξης (ΝΕ.ΔΗ.ΠΑ.).
Ακολούθησαν οι αποχωρήσεις του Φειδία Παρασκευαΐδη, του Ανδρέα Γιάγκου και του Χρίστου Πελεκάνου —με τον τελευταίο να αφήνει κενή την έδρα του. Λίγα χρόνια πριν, το 1977, είχαν προηγηθεί οι αποχωρήσεις των Χριστόφορου Χριστοφίδη και Λεόντιου Ιεροδιακόνου, με τον δεύτερο να προσχωρεί το 1980 στον Δημοκρατικό Συναγερμό, σηματοδοτώντας την πρώτη κοινοβουλευτική παρουσία του ΔΗΣΥ.
Οι πέντε αποχωρήσεις από το ΑΚΕΛ και η ίδρυση του ΑΔΗΣΟΚ
Τον Μάρτιο του 1990 σημειώθηκε η μαζικότερη αποχώρηση βουλευτών από κόμμα. Οι Παύλος Δίγκλης, Ντίνος Κωνσταντίνου, Μιχάλης Παπαπέτρου, Ανδρέας Φάντης και Ανδρέας Ζιαρτίδης ανακοίνωσαν την αποχώρησή τους από το ΑΚΕΛ, σε μια περίοδο πολιτικής αναταραχής που ακολούθησε την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Λίγο αργότερα, στις 29 Απριλίου 1990, οι πέντε, μαζί με άλλες προσωπικότητες της αριστεράς, ίδρυσαν το Ανανεωτικό Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΑΔΗΣΟΚ).
Ο Μάριος Ματσάκης και οι επιστροφές στο ΔΗΚΟ
Μια ιδιαίτερη περίπτωση αποτέλεσε ο Μάριος Ματσάκης, ο οποίος το 1997 ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΔΗΚΟ, για να επιστρέψει εννέα μήνες αργότερα. Το 2007 διαγράφηκε εκ νέου, αυτή τη φορά θέτοντας υποψηφιότητα για την Προεδρία της Δημοκρατίας απέναντι στον Τάσσο Παπαδόπουλο. Το 2014, με δικό του αίτημα, επανήλθε στο ΔΗΚΟ.
Η κρίση του 1998 και η αποχώρηση Γαλανού
Το 1998, το ΔΗΚΟ βίωσε μια από τις μεγαλύτερες διασπάσεις του. Η αποχώρηση του κόμματος από την κυβέρνηση Κληρίδη και η σύμπραξη με τον Γιώργο Ιακώβου προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις. Ο Αλέξης Γαλανός αποχώρησε, ιδρύοντας την Ευρωδημοκρατική Ανανέωση, ενώ η Κατερίνα Παντελίδου προσχώρησε στον ΔΗΣΥ. Λίγο αργότερα, ο Γαλανός παραιτήθηκε από τη βουλευτική έδρα, την οποία κατέλαβε ο Ζαχαρίας Κουλίας.
Την ίδια περίοδο, ο Ανδρέας Φιλίππου αποχώρησε από το ΑΚΕΛ, συνέχισε ως ανεξάρτητος και αργότερα εντάχθηκε στην ΕΔΕΚ.
Το Σχέδιο Ανάν και ο πολιτικός σεισμός του 2003
Η περίοδος του Σχεδίου Ανάν προκάλεσε μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία του ΔΗΣΥ. Μετά το συνέδριο του κόμματος που αποφάσισε υπέρ του «Ναι», αρκετά στελέχη αντέδρασαν έντονα. Οι Πρόδρομος Προδρόμου, Ρίκκος Ερωτοκρίτου και Χριστόδουλος Ταραμουντάς αποχώρησαν, ιδρύοντας το κόμμα «Ευρωπαϊκή Δημοκρατία» (ΕΥΡΩ.ΔΗ.), ενώ ο Δημήτρης Συλλούρης διεγράφη.
Το 2005, οι ίδιοι μαζί με τον Χρίστο Κληρίδη ίδρυσαν το «Ευρωπαϊκό Κόμμα».
Η διάσπαση του ΔΗΚΟ και η εμφάνιση της Δημοκρατικής Παράταξης
Από το 2011, οι εσωτερικές εντάσεις στο ΔΗΚΟ ήταν εμφανείς. Ο Ζαχαρίας Κουλίας διαγράφηκε όταν αρνήθηκε να στηρίξει τον Μάριο Καρογιάν για πρόεδρο της Βουλής. Το 2013, σειρά στελεχών απομακρύνθηκε επειδή υποστήριξε την υποψηφιότητα Γιώργου Λιλλήκα, αντί του Νίκου Αναστασιάδη. Μετά την εκλογή του Νικόλα Παπαδόπουλου στην ηγεσία, οι εσωκομματικοί συσχετισμοί αντιστράφηκαν, οδηγώντας τον Μάριο Καρογιάν στη δημιουργία της Δημοκρατικής Παράταξης.
Την ίδια χρονιά, ο Νίκος Κουτσού προσχώρησε στη Συμμαχία Πολιτών του Γιώργου Λιλλήκα, αφήνοντας το Ευρωπαϊκό Κόμμα με μία έδρα.
Ανακατατάξεις της περιόδου 2016–2021
Μεταξύ 2016 και 2021, η Βουλή γνώρισε νέες μετακινήσεις. Από τη Συμμαχία Πολιτών αποχώρησαν οι Παύλος Μυλωνάς και Άννα Θεολόγου. Ο πρώτος εντάχθηκε αργότερα στο ΔΗΚΟ, ενώ η δεύτερη ίδρυσε το κόμμα «Αλλαγή Γενιάς».
Παράλληλα, οι τρεις βουλευτές του ΔΗΚΟ —Άγγελος Βότσης, Μαρίνος Μουσιούττας και Γιώργος Προκοπίου— ανεξαρτητοποιήθηκαν και στη συνέχεια δημιούργησαν τη «Συνεργασία Δημοκρατικών Δυνάμεων».
Την ίδια περίοδο, οι αποκαλύψεις του Al Jazeera οδήγησαν στις παραιτήσεις των Δημήτρη Συλλούρη και Χριστάκη Τζιοβάνη, με τις έδρες τους να καταλαμβάνονται από τη Ρούλα Γεωργιάδου και τον Γιαννάκη Γαβριήλ, αντίστοιχα.
Η τρέχουσα σύνθεση και οι νέες ανεξαρτητοποιήσεις
Στην παρούσα κοινοβουλευτική σύνθεση, πέραν του Ανδρέα Αποστόλου, ξεχώρισαν οι περιπτώσεις των Ανδρέα Θεμιστοκλέους, Αλεξάνδρας Ατταλίδου και Κωστή Ευσταθίου.
Ο Ανδρέας Θεμιστοκλέους, εκλεγμένος με το ΕΛΑΜ, αποχώρησε και ίδρυσε το «Δημοκρατικό Εθνικό Κίνημα». Η Αλεξάνδρα Ατταλίδου αποχώρησε από το Κίνημα Οικολόγων, εντάχθηκε στο Volt Κύπρου και εκλέχθηκε συμπρόεδρός του. Ο Κωστής Ευσταθίου, διαγραφείς από την ΕΔΕΚ λόγω της στάσης του στις προεδρικές εκλογές του 2023, παραμένει στη Βουλή ως «Σοσιαλιστής Βουλευτής».
